Historia parafii:
Kolbuszowa jako osada o charakterze wiejskim wzmiankowana jest po raz pierwszy w 1500 r., a parafia kolbuszowska w 1510 r. Fundatorami parafii byli prawdopodobnie Tarnowscy. Prawdopodobnie w XVII w. parafia została podniesiona do godności prepozytury( wg ks. Prof. Dra hab. Bolesława Kumora formalnie od 1775 r.). Parafia obejmowała znaczne terytorium Puszczy Sandomierskiej, w poł. XVIII w. oprócz miasta i przedmieść (Kolbuszowa Górna i Dolna) w jej skład wchodziły: Werynia, Świerczów, Kupno, Bukowiec, Wola (Domatkowska), Domatków, Brzezówka, Nowa Wieś, Przedbórz, Poręby Kupieńskie, Malczów (Malców), Zagranice oraz Huta Przedborska. W 1925 r. z parafii wyłączono Kupno (parafia erygowana 10.05.1925 r. przez bpa tarnowskiego Leona Wałęgę, gdzie już od 1919 r. istniała niezależna placówka duszpasterska (ekspozytura). W 1929 r. wyłączono także Przedbórz. W 1978 r. powstała parafia w Weryni, natomiast w 1986 r. w Domatkowie. W 1995 r. wyłączono Kolbuszowę Górną, w 1996 r. z części miasta Kolbuszowa wraz z Nową Wsią oraz Świerczowa utworzono nową parafię pw. Św. Brata Alberta. Do połowy XVIII w. świątynia parafialna była drewniana. W latach 1750-60 książę Janusz Sanguszko wybudował trzeci z kolei istniejący po dziś dzień orientowany, trzynawowy barokowy kościół z drewna, które w następnych latach zastępowano cegłami. Został on konsekrowany przez sufragana przemyskiego bpa Ignacego Krzyżanowskiego w 1776 r. Do połowy XIX w. w ołtarzu głównym świątyni znajdował się łaskami słynący obraz NMP Niepokalanie Poczętej. Pod kościołem znajdują się niedostępne dzisiaj krypty grobowe Lubomirskich i Sanguszków. W 1852 r. podczas pożaru miasta został spalony wraz z łaskami słynącym obrazem, po czym odbudowany. W latach 1929-1935 staraniem proboszcza ks. Antoniego Dunajeckiego został on gruntownie przebudowany i powiększony, wg projektu architekta Bronisława Wiktora przez budowniczego Bolesława Osiniaka. W skutek rozbudowy został pozbawiony swych barokowych cech stylowych. Poświęcenie tej świątyni nastąpiło w 1933 r. W latach 1973-74 staraniem proboszcza ks. Dr Ludwika Curyły przebudowano prezbiterium wg projektu inżyniera W. Pieńkowskiego. Polichromia wnętrza figuralna i ornamentalna wykonana została w latach 1974-75 wg projektu Ł. Karwowskiego. W kościele pozostały cztery ołtarze boczne późnobarokowe z elementami rokokowymi z XVIII w. Z tego okresu pochodzi także obraz MB Różańcowej ze świętymi: Dominikiem i Katarzyną oraz pająk kryształowy. W 1998 r. zainstalowano w kościele nowe ogrzewanie i klimatyzację. W 1999 r. położono ornamentalną posadzkę granitową oraz marmurowe schody przy ołtarzach bocznych. Z inicjatywy proboszcza ks. Jana Guta (2009) trwają prace nad przywróceniem świątyni dawnego ołtarza głównego. 25.02.2007 r. bp rzeszowski Kazimierz Górny, nadał świątyni parafialnej tytuł kolegiaty, oraz dekretem z tego samego dnia powołał przy tej świątyni Kapitułę Kolegiacką w Kolbuszowej. Obecnie z inicjatywy ks. proboszcza Lucjana Szumierza (2010), odremontowano kaplice cmentarną Tyszkiewiczów wraz z kryptą, wykonano parking przy cmentarzu, odnowiono pomniki nagrobne zasłużonych księży proboszczów i katechetów, poddano renowacji wszystkie parametry liturgiczne, odremontowano figury św. Antoniego i św. Franciszka, krzyż XIX i figurę Jezusa Zmartwychwstałego, skatalogowano starodruki i przekazano je w depozyt, dokonano częściowej inwentaryzacji cmentarza spisując dane z pomników nagrobnych i wykonano cmentarz wirtualny, obecnie parafia przygotowuje się do remontu wikarówki.W czasach staropolskich na terenie parafii istniał również drewniany kościół pw. Św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Stanowił on filię prepozytury szpitalnej w Rzochowie. Kolbuszowski szpital ubogich z kościołem ufundował wraz z instytucją macierzystą w Rzochowie Stanisław Tarnowski w 1587 r. Erygował ją 27.05. tegoż roku bp krakowski Piotr Myszkowski. Ponadto przy kościele parafialnym funkcjonowało pięć bractw, biblioteka posiadająca własny budynek oraz szkoła parafialna (od 1604 r.).